Valter Skott

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Valter Skott
ing. Walter Scott
Təxəllüsü Jedediah Cleishbotham[4], Laurence Templeton[4], Somnambulus, Malachi Malagrowther[4], Clutterbuck, Lawrence Templeton[4]
Doğum tarixi 15 avqust 1771(1771-08-15)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 21 sentyabr 1832(1832-09-21)[1][2][…] (61 yaşında)
Vəfat səbəbi insult
Uşaqları 4
Təhsili
Fəaliyyəti şair, dramaturq, dilçi, tərcüməçi, romançı, musiqişünas, bioqraf, yazıçı, hakim, şair-vəkil[d], vəkil, tarixçi, ədəbiyyat tənqidçisi, hekayə yazıçısı[d]
Fəaliyyət illəri 1814–1832
Əsərlərinin dili ingilis dili
İstiqamət romantizm
Janrlar tarixi roman[d], poeziya, teatr, romantizm
Üzvlüyü
İmza
Vikimənbənin loqosu Valter Skott Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ser Valter Skott (ing. Sir Walter Scott; 15 avqust 1771[1][2][…], Edinburq[5][6] – 21 sentyabr 1832[1][2][…]) — şotland mənşəli vəkil, şair, yazıçı, tarixçi, tarixi roman janrının banisi.

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Valter Skott Edinburqda imkanlı şotland hüquqşünası Valter Conun (1729–1799) və Edinburq universitetinin tibb professorunun qızı Anna Rezerfordun (1739–1819) ailəsində anadan olmuşdur. O, ailədə 9-cu uşaq idi, bu ailədə böyüyən 13 uşaqdan yalnız 6-sı salamat qalmışdır. 1772-ci ilin yanvarında uşaq iflici xəstəliyinə tutulan Valter Skotun sağ ayağı hərəkət qabiliyyətini itirmiş və o, ömrü boyu şikəst qalmışdır.

Uşaqlıq illərini Sendinoyda babasının fermasında və dayısının Kelso yaxınlığında yerləşən evində keçirən Valter Skott Şotlandiyanın sərhəd əyalətləri ilə sıx əlaqəli olmuşdur. Fiziki qüsurlarına baxmayaraq hələ yeniyetmə yaşlarında o, ətrafındakıları iti ağlı və fenomal yaddaşı ilə heyrətləndirirdi.

Valter Skott 1778-ci ildə Edinburqa qayıtmışdır. 1779-cu ildən Edinburq məktəblərində təhsil alan Valter Skott 1785-ci ildə Edinburq kollecinə daxil olmuşdur. Kollecdə təhsil alarkən o, alpinizmə dərin maraq göstərmiş, fiziki cəhətdən möhkəmlənmiş, yaşıdları arasında natiqlik qabiliyyəti ilə fərqlənmişdir.

Atasının istəyi ilə 1792-ci ildə Edinburq universitetinin hüquq fakültəsini bitirən Valter Skott əyalətlərin birində fəaliyyətə başlayır.

Valter Skott 1791-ci ildə öz ilk məhəbbəti ilə — Edinburq vəkilinin qızı Vilyamina Belşes ilə tanış olmuşdur. O, beş il bu qızla ailə qurmağa cəhd göstərdi, lakin Vilyamina, nəhayət, imkanlı bankirin oğlu Vilyam Forbsu ondan üstün tutdu və 1796-cı ildə Vilyam Forbsa ərə getdi. Bu uğursuz məhəbbət Valter Skott üçün ağır zərbə oldu və sonralar Vilyamina surəti yazıçının romanlarının qəhrəmanları arasında xüsusi yer tutmuşdur.

Valter Skott 1797-ci ildə Şarlotta Karpenter (Şarlotta Şarpantye) (1770–1826) ilə evlənmişdir.

Valter Skott 21 sentyabr 1832-ci ildə infaktdan vəfat etmişdir.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Valter Skott dünya ədəbiyyatşünaslığında tarixi roman janrının banisi və ustad sənətkarlarından biri hesab edilir. O gördüyü abidələri, ya da dinlədiyi hekayələri təsvir etdiyi əhvalatın mərkəzində yerləşdirərək onları təsiredici və inandırıcı hadisələr zənciri kimi təsvir edir. Əsərləri avtobioqrafik xüsusiyyətlər daşıyarkən belə, universallığını qoruyub saxlayır. V. Skotta yüksək qiymət verən V. Q.Belinski yazırdı: "Bu adam Avropanın ən yeni sənətinə tarixi və ictimai istiqamət vermişdir. V. Q.Belinskinin çox doğru və son dərəcə dürüst ifadəsinə görə, V. Skott öz romanlarında "tarixin yaylarını açıb göstərir".

V. Skott tarixi mövzularda romanlar yazmamışdan əvvəl bu sahədə ətraflı tədqiqatlar aparmışdır. Belə ki, V. Skott bir neçə il ərzində Şotlandiyanın ucqar yerlərini gəzərək üç cilddən ibarət topladığı xalq nəğmələrinin "Şotlandiyanın sərhəd nəğmələri" adlı nəğmələr kitabının iki cildini 1800-cü ildə, üçüncü cildini isə 1803-cü ildə çap etdirir. Bu topluya daxil edilmiş xalq şeirinin əsl nümunələrində Şotlandiya tarixinə aid çox zəngin material vardı.

Bu nəğmələr toplusundan sonra yazıçı bir-birinin ardınca "Sonuncu menestrelin mahnısı", "Marmion", "Göl qızı", "Rokbi" adlı romantik poemalarını yazır. Xüsusən, "Sonuncu menestrelin mahnısı" (1805) əsəri müəllifə, qədim Şotlandiyanı çox gözəl təsvir etdiyinə görə böyük şöhrət qazandırdı. Yazıçı "Marmion" əsərində şotlandiyalıların ingilislər əleyhinə apardıqları mübarizəni, "Göl qızı" əsərində kralın feodallarla mübarizəsini, "Rokbi"də XVII əsrdə İngiltərədə baş verən inqilabı təsvir etmişdir. Bütün bunların təsviri, poemanın şifahi xalq ədəbiyyatı ilə bağlı olması, Orta əsrlərə böyük maraq V. Skottun poemalarının gələcəkdə onun geniş lövhələri əhatə edən tarixi romanlar yazması üçün bir növ hazırlıq idi.

Valter Skott tarixi sənədlərə, tarixi məna və məzmun daşıyan faktlara, tarixçilərin keçmişi tədqiq etmək baxımından əldə etdiyi materiallara rəngarəng don geyindirərək, quru və cansıxıcı görünən bu məlumatları maraqlı və cazibədar etmişdir.

İlk romanı "Ueverli"ni 1814-cü ildə nəşr etdirən V. Skott 28 roman, bir neçə povest və hekayə yazmışdır. Yazıçının romanları mövzusuna görə, 3 qrupa bölünür. Bu romanların bir hissəsi doğma vətəni Şotlandiyanın tarixi keçmişinə həsr edilmişdir. "Şotlandiya romanları" ədəbi silsiləsinə daxil olan "Ueverli, yaxud altmış il əvvəl", (1814), "Qay Mannerinq" (1815), "Antikvar" (1816), "Puritanlar" (1816), "Rob Roy" (1817) və başqalarının adlarını çəkmək olar.

V. Skottun digər romanlarında isə İngiltərənin keçmişi təsvir edilir. Bu qismə "Ayvenqo" (1819), "Monastır" (1820), "Rahib" (1820), "Kenilvort" (1820), "Vudstok" (1826) əsərlərini aid etmək olar.

V. Skottun romanlarının bir qismi də digər ölkələrin tarixinə həsr edilmişdir. Belə əsərlərə "Kventin Dorvard" və "Talisman" romanları aiddir.

Nəsr əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Ueverli, yaxud altmış il əvvəl (1814)
  • Qay Mannerinq və ya Astroloq (1815)
  • Antikvar (1816)
  • Puritanlar (1816)
  • Rob Roy (1817)
  • Rahib (1820)
  • Monastır (1820)
  • Kenilvort (1821)
  • Kventin Dorvard (1823)
  • Talisman (1825)
  • Maltanın mühasirəsi (1832)

Nəzm əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Şotlandiyanın sərhəd nəğmələri (1800–1803)
  • Marmion (1808)
  • Göl qızı (1810)
  • Rokbi (1813)
  • Vaterloo tarlası (1815)

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 3 4 Walter Scott (nid.).
  3. ↑ RKDartists (nid.).
  4. ↑ 1 2 3 4 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  5. ↑ 1 2 Скотт Вальтер // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ 1 2 Archivio Storico Ricordi. 1808.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Kolesnikov B. İ. və Mixalskaya N. P. XIX əsr xarici ədəbiyyat tarixi, tərcümə edən İ. Şıxlı. Bakı: Azərbaycan dövlət tədris-pedaqoji ədəbiyyatı nəşriyyatı, 1964.
  • Belinski V. Q. Məqalələr. Bakı: Azərbaycan dövlət nəşriyyatı, 1961.
  • Oрлов С.А. Исторический роман Вальтера Скотта. М.: Худож. лит., 1965.
  • Реизов Б.Г. Творчество Вальтера Скотта. М.-Л.: Худ. литература, 1965.

Xarici keçid

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikisitatda Вальтер Скотт ilə əlaqədar sitatlar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Valter_Skott&oldid=7263338"